هوش مصنوعی تولیدی چیست؟ توضیحی ساده برای کودکان ۱۰ ساله!

تصور کنید یک مداد جادویی دارید که می‌تواند هر چیزی را که می‌خواهید بکشد — قلعه‌ها، اژدهاها، یا حتی یک فضاپیمای تاکو. جالب است، نه؟ حالا تصور کنید که فقط کافی است به مداد بگویید چه چیزی بکشد و آن را برای شما خلق کند. هوش مصنوعی تولیدی تقریباً همین کار را انجام می‌دهد. گوش می‌دهد، یاد می‌گیرد و سپس خلق می‌کند — مثل جادو، اما با قدرت کامپیوترها.

هوش مصنوعی تولیدی چیست؟

هوش مصنوعی تولیدی (مخفف Generative Artificial Intelligence) مانند یک ربات فوق‌هوشمند است که می‌تواند چیزهای جدید خلق کند. آن را مانند یک دوست خلاق تصور کنید که می‌تواند داستان‌های جذاب بنویسد، نقاشی‌های رنگارنگ بکشد، موسیقی بسازد، بازی‌های کوچک طراحی کند یا حتی به شما در ارائه ایده‌های جالب برای پروژه‌های مدرسه کمک کند — همه این‌ها در چند ثانیه! بهترین قسمت؟ می‌توانید همین حالا آن را امتحان کنید: https://deepmind.google/models/veo/

اما این ربات چیزها را از هیچ خلق نمی‌کند. بلکه از تعداد زیادی مثال یاد می‌گیرد — مثلاً با خواندن انبوهی از کتاب‌ها، دیدن میلیون‌ها عکس یا گوش دادن به آرشیوی از آهنگ‌ها — و سپس از این دانش برای خلق چیزی جدید استفاده می‌کند.

چگونه یاد می‌گیرد؟

به روش یادگیری خودتان فکر کنید. وقتی کوچک بودید، کتاب‌های مصور می‌دیدید، به داستان‌های والدین‌تان گوش می‌دادید و کارتون تماشا می‌کردید. این‌ها به شما کمک کردند تا شکل‌ها، رنگ‌ها و نحوه کارکرد داستان‌ها را بفهمید. هوش مصنوعی تولیدی هم تقریباً به همین شکل عمل می‌کند. حجم عظیمی از اطلاعات را می‌خواند — بسیار بیشتر از آنچه یک انسان می‌تواند — و الگوها را یاد می‌گیرد. اگر هزار داستان قبل از خواب بخواند، متوجه می‌شود که بیشتر داستان‌ها با «یکی بود یکی نبود» شروع می‌شوند و با «خوشبخت و خرم» تمام می‌شوند. این فرآیند یادگیری «آموزش» نام دارد.

مثلاً: اگر به یک هوش مصنوعی ۱۰,۰۰۰ تصویر گربه نشان دهید، یاد می‌گیرد که یک «گربه» معمولاً چگونه به نظر می‌رسد. سپس اگر از آن بخواهید گربه‌ای را بکشد که یک هواپیما را هدایت می‌کند، می‌تواند این کار را انجام دهد چون یاد گرفته است که گربه‌ها و هواپیماها چگونه هستند.

چه کارهایی می‌تواند انجام دهد؟

در اینجا چند نمونه از کارهای شگفت‌انگیز هوش مصنوعی تولیدی آورده شده است:

• یک داستان قبل از خواب درباره یک سیب‌زمینی نینجا بنویسد که یک روستا را نجات می‌دهد.
• یک نقاشی از دایناسوری که در فضا اسکیت‌سواری می‌کند خلق کند.
• یک آهنگ خنده‌دار درباره تولد همستر شما بسازد.
• صدای شما را به زبانی دیگر ترجمه کند.
• در انجام تکالیف، پروژه‌ها یا حتی نوشتن کد به شما کمک کند.

مثل این است که یک دوست فوق‌هوشمند داشته باشید که همیشه آماده کمک به شما در خلق چیزهای جالب است.

آیا شبیه انسان است؟

نه دقیقاً. هوش مصنوعی احساسات، رویاها یا ایده‌های خودش را ندارد. خسته یا هیجان‌زده نمی‌شود. فقط الگوهای داده را بررسی می‌کند و سعی می‌کند حدس بزند چه چیزی در ادامه می‌آید. اما بسیار سریع است و گاهی هوشمندانه عمل می‌کند!

مثلاً اگر جمله‌ای را با «پنگوئن یک کلاه سیلندر پوشید و…» شروع کنید، هوش مصنوعی ممکن است حدس بزند که می‌خواهید بگویید «… روی ماه رقصید.» این‌گونه عمل می‌کند: حدس زدن کلمه، تصویر یا صدای بعدی بر اساس چیزی که یاد گرفته است.

چرا باید برای شما مهم باشد؟

چون هوش مصنوعی تولیدی در حال تبدیل شدن به بخشی از همه چیز است! از بازی‌های ویدیویی که بازی می‌کنید و ویدیوهای یوتیوبی که تماشا می‌کنید، تا چت‌بات‌هایی که با آن‌ها صحبت می‌کنید و برنامه‌های آموزشی که استفاده می‌کنید — هوش مصنوعی در پس‌زمینه مشغول کار است. این فناوری به هوشمندتر شدن برنامه‌ها، سریع‌تر شدن پاسخ‌ها و جذاب‌تر شدن خلاقیت کمک می‌کند.

دانستن نحوه کار آن به شما کمک می‌کند:

• از آن به‌صورت عاقلانه و مسئولانه استفاده کنید (مثلاً تشخیص دهید چه چیزی ممکن است جعلی باشد).
• با درک نحوه استفاده از هوش مصنوعی در تبلیغات یا پیام‌ها، در فضای آنلاین ایمن بمانید.
• به روش‌های جدید و هیجان‌انگیز خلاق باشید، مثل ساختن کتاب داستان یا کمیک خودتان.
• شاید حتی روزی پروژه هوش مصنوعی خودتان را بسازید — یک بازی، یک برنامه یا یک سازنده موسیقی!

درک این فناوری مانند یادگرفتن یک ابرقدرت جدید است — ترکیبی از خلاقیت و علم. مثلاً تصور کنید هوش مصنوعی خودتان را بسازید که یک اژدها را بکشد که روی ماه اسپاگتی می‌خورد — فقط آن را توصیف می‌کنید و بوم، ظاهر می‌شود. جالب است، نه؟

البته، این قدرت می‌تواند برای کارهای خوب یا نه‌چندان‌خوب استفاده شود. هوش مصنوعی می‌تواند به پزشکان کمک کند بیماری‌ها را سریع‌تر تشخیص دهند (خوب!)، یا ممکن است برای ساخت ویدیوهای جعلی که مردم را فریب می‌دهند استفاده شود (نه‌چندان‌خوب!). به همین دلیل مهم است که آن را درک کنید — تا بتوانید از آن برای کارهای فوق‌العاده استفاده کنید و تشخیص دهید چه زمانی به‌صورت نادرست استفاده می‌شود.

به زبان ساده:

• هوش مصنوعی تولیدی = یک ربات که یاد می‌گیرد و چیزهای جالب خلق می‌کند.
• مقادیر زیادی داده می‌خواند و تماشا می‌کند تا باهوش شود.
• از آنچه یاد گرفته است برای خلق هنر، داستان، موسیقی و موارد دیگر استفاده می‌کند.
• می‌توانید با آن مثل یک انسان صحبت کنید و پاسخ می‌گیرید.